Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Ә.А. Смаиловқа
ДЕПУТАТТЫҚ САУАЛ
Құрметті Әлихан Асханұлы!«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодексіне сәйкес психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер алғашқы медициналық-санитарлық көмекті жалпы тәжірибелік дәрігерлермен (отбасылық дәрігерлермен), учаскелік терапевттермен, педиатрлармен, фельдшерлермен, акушерлармен, кеңейтілген практикадағы (жалпы практикадағы) медбикелермен бірге көрсетеді.
«Бастапқы медициналық-санитарлық көмек көрсету қағидаларын бекіту туралы» 2021 жылғы 24 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығымен алғашқы медициналық-санитариялық көмектің психологтары мен әлеуметтік қызметкерлері көрсететін қызметтер тізімі берілген. Осы бұйрыққа сәйкес психологтар: қабылдауды, балалық шақтағы суицидтің алдын алу бойынша сабақтарды, мінез-құлық және психоактивті бұзылуларға күдікті қабылдауды, науқастың созылмалы аурулары бар өзін-өзі басқаруды үйретуді және әлеуметтік мәселелер бойынша, соның ішінде жасына байланысты бейімделу бойынша кеңес беруді жүргізуі керек. Өз кезегінде, орта және жоғары білімі бар әлеуметтік қызметкер келесі қызметтерді көрсетуі керек: медициналық-әлеуметтік сараптаманы қабылдау, ұйымдастыру және жүргізу, пациенттің отбасы мүшелеріне үйде денсаулық сақтау негіздерін үйрету және әлеуметтік мәселелер бойынша, оның ішінде жасына байланысты бейімдеу бойынша кеңес беру. Сондай-ақ, психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер «Туберкулездің алдын алу жөніндегі іс-шараларды өткізу қағидаларын бекіту туралы» 2020 жылғы 30 қарашадағы № ҚР ДСМ-214/2020 бұйрығына сәйкес туберкулезбен ауыратын науқастарға әлеуметтік-психологиялық көмек көрсетуге міндетті. «Паллиативтік көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартын бекіту туралы» 2020 жылғы 27 қарашадағы № ҚР ДСМ-209/2020 бұйрығына сәйкес олар онкологиялық науқастарға көмек көрсетуі тиіс. «Қазақстан Республикасында акушерлік-гинекологиялық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартын бекіту туралы» бұйрығына сәйкес олар халық арасында репродуктивті денсаулық, отбасын жоспарлау, жасөспірімдерде ерте жыныстық белсенділіктің алдын алу және қажетсіз босану мәселелері бойынша ақпараттық іс-шаралар өткізуі тиіс, жүктілік, контрацепция, жүкті және босанған әйелдерге кеңес беру керек.
«Қазақстан Республикасында педиатриялық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартын бекіту туралы» 2022 жылғы 15 наурыздағы № ҚР ДСМ-25 бұйрығына сәйкес олар патронаждың универсальды-прогрессивты моделінің жұмысына қатысуы тиіс.
«Медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу қағидаларын бекіту туралы» 2015 жылғы 30 қаңтардағы №44 бұйрығына сәйкес даулы мәселелерді шешуге психологтар тартылуы мүмкін. «Созылмалы аурулары бар адамдарға медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру қағидаларын, бақылаудың кезеңділігі мен мерзімдерін, диагностикалық зерттеулердің міндетті минимумы мен кезеңділігін бекіту туралы» 2020 жылғы 23 қазандағы No ҚР ДСМ-149 бұйрығына сәйкес 2020 ж., D-тіркеуінде тіркелген науқастармен жұмыс істеуге психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер тартылуы мүмкін. Олар сондай-ақ профиліне сәйкес денсаулық мектептерінде, оқу орындарында және т.б. сабақтарды өткізуге тартылуы мүмкін.
Бұл қызметтерді сапалы орындау үшін психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер тек жоғары кәсібилікті ғана емес, сонымен қатар тұрақты жұмысты талап етеді. Өкінішке қарай, бүгінде емхана басшылығы тарапынан тиісті қолдау болмағандықтан, бұл қызметтерді сапалы түрде көрсету қиын. Қазіргі уақытта емхана басшылығы психологтар мен әлеуметтік қызметкерлердің жалақысын 95 000 теңге деңгейінде белгілейді (қолға 80 000 теңге). Сондай-ақ психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер үшін қосымша төлемнің бір түрі қарастырылған – бұл жан басына шаққандағы кешенді стандарттың (СКПН) ынталандырушы құрамдас бөлігі. Бұл қосымша ақы 10 000 теңге көлемінде белгіленген. Осы сомаларды жинақтайтын болсақ, психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер есепке алғанда айына шамамен 90 000 теңге алады. Емхана басшылығы жалақыны осы сомадан жоғары белгілеуден немесе қосымша үстеме ақы енгізуден бас тартады, өйткені бұл Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрықтарында қарастырылмаған.
2021 жылы COVID-19 пандемиясымен күресуге қатысқан медицина қызметкерлеріне берілетін жәрдемақыны жою туралы бұйрық жобасы шығарылды. Оның орнына денсаулық сақтау саласы қызметкерлерінің жекелеген санаттары, оның ішінде психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер үшін ерекше психоэмоционалды және зиянды жағдайларда жұмыс істегені үшін үстемеақылар мен қосымша ақы төлеуді енгізу ұсынылды. Өкінішке орай, бұл жоба ешқашан мақұлданбады. Соған қарамастан, біздің ойымызша, психологтар мен әлеуметтік қызметкерлерге бұл жәрдемақылар мен қосымша төлемдерді енгізу орынды болды. Психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер, сондай-ақ дәрігерлер мен медбикелер арнайы контингентпен жұмыс істеуге мәжбүр болғандықтан: мүгедектермен, девианттық топтармен және т.б.
МСАК әлеуметтік қызметкерлері мен психологтары «басқа персонал» санатына жатады, сондықтан лауазымдық жалақының өсуі байқалмайды, еңбек демалысы ұлғаймайды.
Жоғарыда айтылғандарға байланысты біздің фракция ағымдағы жалақы мен еңбек жағдайлары психологтар мен әлеуметтік қызметкерлерге қолданыстағы бұйрықтарда берілген талаптарға сәйкес келмейді деп санайды.
Әлеуметтік қызметкерлер мен психологтардың қойылған талаптарға сәйкес жалақыны ұлғайтуға қатысты мәселесін шешу, сондай-ақ жыл сайынғы демалыстың ұзақтығын арттыру қажет.
Жоғарыда баяндалғанның негізінде "Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Заңының 27-бабына сәйкес депутаттық сауалға заңнамада белгіленген мерзімдерде жазбаша жауап беруіңізді сұраймыз.
«Қазақстан Халық партиясы» фракциясының депутаттары:
21.12.2022 ж. жарияланды